Giấc mơ 'công xưởng ô tô' và thực tại 'khủng hoảng thừa' tại Việt Nam

Với sự đầu tư mạnh mẽ của các "ông lớn" trong và ngoài nước, Việt Nam luôn nuôi tham vọng trở thành một trung tâm sản xuất ô tô lớn của khu vực. Các nhà máy liên tục được xây mới và mở rộng, nâng tổng công suất thiết kế lên một con số đầy ấn tượng. Thế nhưng, đằng sau giấc mơ "công xưởng" đó, một thực tại phũ phàng đang hiện hữu: chúng ta đang sản xuất thừa ô tô.

Khi "Cung" Bỏ Xa "Cầu"

Những con số không biết nói dối. Theo thống kê, tổng công suất lắp ráp của các nhà máy ô tô tại Việt Nam hiện nay có thể đạt tới hơn 750.000 xe mỗi năm. Con số này phản ánh sự kỳ vọng và mức độ đầu tư khổng lồ vào tiềm năng của thị trường.

Tuy nhiên, sức mua thực tế của người dân lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Doanh số toàn thị trường trong những năm gần đây chỉ dao động quanh mốc 300.000 - 400.000 xe/năm. Điều này có nghĩa là, các nhà máy chỉ đang hoạt động khoảng 50% công suất thiết kế. Lượng cung trên lý thuyết đang lớn gần gấp đôi so với nhu cầu thực.

Hệ Lụy Tất Yếu: Cuộc Chiến Giảm Giá "Không Khoan Nhượng"

Khi hàng sản xuất ra không bán được, áp lực tồn kho đè nặng lên cả nhà sản xuất và hệ thống đại lý. Để giải quyết bài toán này, các hãng xe không còn lựa chọn nào khác ngoài việc lao vào một cuộc chiến giảm giá khốc liệt.

Người tiêu dùng có thể hưởng lợi trước mắt khi mua được xe với giá tốt chưa từng có. Nhưng về lâu dài, cuộc đua "đốt tiền" này sẽ bào mòn lợi nhuận của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến khả năng tái đầu tư, nghiên cứu phát triển và sự bền vững của cả một ngành công nghiệp. Các đại lý cũng phải đối mặt với rủi ro khi giá xe liên tục biến động, gây khó khăn trong việc kinh doanh.

Vì Sao Lại Có Nghịch Lý Này?

Sự chênh lệch giữa cung và cầu đến từ nhiều nguyên nhân:

1. Sự đầu tư dựa trên kỳ vọng: Các hãng xe đã đặt cược vào một kịch bản tăng trưởng thần tốc của thị trường, dẫn đến việc mở rộng sản xuất một cách ồ ạt.

2. Kinh tế vĩ mô khó khăn: Tình hình kinh tế tăng trưởng chậm lại, lãi suất cao và sự thắt chặt chi tiêu của người dân đã khiến sức mua không đạt được như dự báo.

3. Thị trường chưa đủ lớn: Dù tiềm năng, quy mô thị trường ô tô Việt Nam vẫn còn nhỏ so với các nước trong khu vực, chưa đủ để hấp thụ hết lượng sản phẩm khổng lồ mà các nhà máy có thể tạo ra.

Lời Giải Nào Cho Tương Lai?

Tình trạng "khủng hoảng thừa" này đặt ngành ô tô Việt Nam trước một ngã rẽ quan trọng. Việc chỉ trông chờ vào thị trường nội địa là không đủ. Lời giải duy nhất và bền vững nhất chính là đẩy mạnh xuất khẩu.

Đây là một con đường đầy chông gai, đòi hỏi sản phẩm phải có chất lượng vượt trội, giá cả cạnh tranh và đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Những doanh nghiệp như VinFast hay Thaco đã bắt đầu những bước đi đầu tiên, nhưng đây sẽ là một hành trình dài. Trước mắt, cuộc chiến giành giật thị phần trong nước sẽ còn tiếp tục gay gắt.